Do tej pory zsyntetyzowano ponad 100 000 związków chemicznych, a ich liczbna ciągle wzrastała.
Liczba zidentyfikowanych związków, zaliczanych do Endocrine-disrupting compounds (EDCs), waha się od kilkudziesięciu do kilkuset. Substancje te z uwagi na strukturalne podobieństwo do naturalnych estrogenów, mogą oddziaływać jak agoniści, antagoniści lub selektywne modulatory receptora estrogenowego.
Ze względu na źródło pochodzenia EDCs mogą pozytywnie jak i negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka. Zalicza się do nich fitoestrogeny, metaloestrogeny, niektóre pestycydy, detergeny oraz inne związki syntetyczne.
Źródła Endocrine-disrupting compounds:
1. Warzywa i owoce: fitoestrogeny
2. Metale: Co, Cu, Ni, Cr, Pb
3. Materiały dentystyczne: alkilofenole
4. Pojemniki na żywność lub krew: PCW - polichlorek winylu, DEHP - ftalan di-2-etyloheksylu
5. Kosmetyki: parabeny
6. Środki ochrony roślin: DDT - dichlorodifenylotrichloroetan, endosulfan
Ekspozycja na syntetyczne związki endokrynnie czynne może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego, indukować proces rozwoju nowotworów, wpływać na transkrypcję wielu genów związanych z transportem cholesterolu oraz biosyntezę testosteronu, uszkadzać tarczycę, zakłócać działanie układu immunologicznego oraz strukturę i funkcjonowanie jąder, a także powodować zmiany behawioralne.
Źródło:
1. Milena W., Marek M.: Ksenoestrogeny: substancje zakłócające funkcjonowanie układu hormonalnego. Ginekol Pol. 2008; 79: 785-790.
2. Langauer -Lewowicka H., Pawlas K. Związki endokrynnie czynne - prawdopodobieństwo niepożądanego działania środowiskowego. Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2015; 1: 7-11.
